Günümüzde çelik ve demirlerin fosfat kaplanması yüzey işleme yöntemleri arasında en önemlilerinden biri olarak kabul edilir. Özellikle son zamanların en popüler metal işleme yöntemleri arasında fosfat kaplama işlemlerine yer verilmemesi olanaksızdır. Metalin yer aldığı tüm sanayi işlerinde fosfatlama işlemine yaygın olarak yer verilir.
Oksijen, demir veya diğer metallerle birleşerek oksidasyona sebep olarak korozyona uğrarlar. Bu metallere uygulanan yüzey işlemleri ile korozyon oluşumu önlenerek metalin yüzeyi korunmaktadır. Çelik ve demirden yapılan malzemeler de ise fosfat ve siyah fosfat kaplama ile meydana gelebilecek korozyon önlenerek hem yüzey korunmakta hem de sonrasın yapılacak olan işleme uygun ortam sağlanır.
Fosfatlama işleminin uygulandığı önemli alanlar arasında:
- Polimer filme ve boya kaplamalarla beraber demirde dahil birçok metalin korozyona uğramasını önlediğimiz işlemler,
- Derin çekme, tel çekme ve boru çekme vb. soğuk şekillendirme uygulamalar,
- Koruyucu vakslar ve yağlarla beraber metallerin korozyona uğramasını önleme işlemleri,
- Son işlem yapılmadan önce korozyondan koru işlemleri yer almaktadır.
Püskürtme ve daldırma şeklinde 2 farklı yolla uygulanan fosfat kaplama işleminin çeşitleri aşağıdaki gibidir:
- Çinko fosfatlama (Koruyucu amaçlı kaplama, soğuk şekillendirme ve boya öncesi kaplama için kullanılır)
- Demir fosfatlama
- 1 katyonlu, 2 katyonlu ve 3 katyonlu fosfatlama
- Mangan fosfatlama (Herhangi bir kaplama yapmadan ve boyanmadan yalnızca koruyucu amaçlı yağ kullanılır).
Günümüzde bu çeşitlerden özellikle 3 katyonlu çinko-fosfat kaplama beyaz eşya ve otomobil sektöründe yer alır. Bu kaplama türünün korozyon direnci kullandığı alanlardan dolayı diğer kaplama türlerinden daha yüksektir.
Aynı zamanda fosfat kaplama korozyonu önlemenin dışında uygulanan son kaplamanın da metale yapışmasını sağlar. Fosfat kaplama ve uygulanan son kaplamanın korozyon etkinliği ‘’Tuzlu Sis Test Aletleri’’ ile değerlendirilir.
Siyah Fosfat Kaplama
Siyah fosfat kaplama, silah parçaları ve makine dişlileri vb. döküm veya çelik yüzeyler yüksek ısılarda siyah renge kaplamak için uygulanır. Bu uygulamanın ardından parçalara yağ banyoları hızlıca uygulanır ve böylelikle çelik yüzeyler en fazla korozyon direncine ulaşmış olur.
Çinko Fosfat Kaplama
Boya çinko fosfat kaplamalı yüzeye yapışır ve bu özellik sayesinde korozyon oluşumunu önlemek mümkündür. Kaplamanın rengi fosfat kalma yapmadan önce parçaya uygulanan fiziki işleme göre ya da çelik karışımına göre grinin açık tonlarından koyu tonlarına doğru değişir.
Çinko fosfat, korozyon direnci sağlar, organik kaplamalar ve boyalar için yapışma yüzeyi sunar ve yağlandığında sürtünme miktarını azaltır.
