İçerikteki Başlıklar
Gıda Atığı ve Gıda Kaybı Nedir?
Gıda kayıplarının ve gıda atıklarının tanımı: Yiyecek kaybı ve atığı, gıda tedarik zinciri boyunca gıdanın miktar veya kalitesindeki azalmadır. Gıda kaybı, gıda tedarik zinciri boyunca hasattan perakende seviyesine kadar, ancak perakende seviyesi dahil olmamak üzere meydana gelir. Gıda atığı perakende ve tüketim seviyelerinde ortaya çıkar. Gıda kayıpları, tedarik zincirinde özellikle gıda kütlesindeki azalmayı ifade eder.
Dünyada Gıda Atığı
FAO’nun (Food and Agriculture Organization) araştırmalarına göre her yıl üretilen gıdaların 3’te 1’i (1.3 milyar ton) renk, şekil gibi kalite standartları, fazla üretim, yanlış lojistik kararlar ve tüketim tarihleri ile ilgili basit bilgilerin eksikliğinden dolayı çöpe gitmektedir. Oluşan gıda atığı her yıl 1.3 Trilyon $ finansal kayba neden olmaktadır. Bu gıdalarla açlık sınırındaki 793 milyon insanı doyurmak mümkünken, bu gıdaların çoğu toprağa gömülmektedir. ReFED (Rethinking Food Waste Through Economics And Data) organizasyonuna göre, ABD yılda hiç yenilmeyen gıdaların yetiştirilmesi, işlenmesi, taşınması ve bertaraf edilmesi için 218 milyar dolar harcıyor.
Çevresel olarak da, gıda atığı total karbon salınımına %8 oranında etki etmektedir. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, sanayileşmiş ülkelerde her yıl yaklaşık 222 milyon ton gıda yenilmeden bırakılıyor. Yalnızca Avrupa her yıl 89 milyon ton ağırlığında gıda atığı çıkarıyor. Kayda değer bir adım atılmadıkça bu sayının önümüzdeki birkaç yıl içinde yükselebileceği tahmin ediliyor.
Düşük Gelirli ve Yüksek Gelirli Ülkeler için Gıda Atığı Çözümleri
Düşük gelirli ülkelerde, gıda güvensizliği vardır ve gıdaya olan erişim kısıtlıdır. Bundan dolayı küçük ölçekli üretimde yerel düzeyde gıda kayıplarının önlenmesi büyük bir etkiye sahip olacak, gıda kıtlığını azaltacak, çiftçilerin gelirlerini artıracak ve erişimi iyileştirecektir. Yüksek gelirli ülkelerde ise erişim sorunu, nüfusun çok daha küçük bir kısmı ile ilgilidir; çoğu için öncelik beslenme ve diyet kalitesidir. Gıdanın yeniden dağıtılması gibi daha hedefli müdahaleler, gıdaya erişime katkıda bulunabilir.
Gıda Atıklarının Finansal ve Sosyal Yaşama Etkileri
Gıda kayıpları, toprak, su ve enerji gibi üretimde kullanılan kaynak israfını temsil eder. Tüketilmeyecek gıdaların üretilmesi, üretilen gıdanın ekonomik değerinin yitirilmesine ek olarak gereksiz CO2 emisyonlarına neden olur. Ekonomik olarak önlenebilir gıda kayıpları, hem çiftçilerin hem de tüketicilerin gelirleri üzerinde doğrudan ve olumsuz bir etkiye sahiptir. Gıda atıklarının sosyal yaşam üzerindeki etkileri ise pek çok küçük çiftçinin gıda güvensizliğinin sınırlarında yaşadığı düşünülürse, gıda kayıplarındaki azalma geçim kaynakları üzerinde ani ve önemli bir etkiye sahip olabilir. Gıda kayıplarının büyüklüğü göz önüne alındığında, kayıpları azaltmak için karlı yatırımlar yapmak, gıda maliyetini düşürmenin bir yolu olabilir.
Gıda Atıklarının Çevresel Etkileri
Yiyecek kaybı ve israf, kaynakların yetersiz kullanımını ve olumsuz çevresel etkileri beraberinde getirir. Artan nüfusun ve artan gelirin tarımsal ürünlere olan talebin artmasına neden olacağı ve doğal kaynaklar üzerinde daha fazla baskı oluşturacağı tahmin edilmektedir. Bu nedenle gıda kaybını ve israfını azaltmak çok önemlidir. Yalnızca doğal kaynak kullanımımızı iyileştirmekle kalmayacak, aynı zamanda tüketilen gıda birimi başına düşen GHG emisyonlarına doğrudan katkıda bulunacaktır. Bunun nedeni, kullanılan belirli bir kaynak seviyesi için tüketiciye daha fazla gıdanın ulaşmasıdır.
Amerikalıların şu anda 1970’lerde yaptıklarından % 70 daha fazla gıda israf ettiği tespit edilmiştir. Bu durumdaki gıda israfı ise 37 milyon arabayla aşağı yukarı aynı miktarda sera gazı emisyonundan sorumludur. Yiyecekler çöplüklerde çürüdüğünde, güçlü sera gazı metanını serbest bırakır. Ancak en büyük emisyon kaynağı gıdanın yetiştirilmesinden gelir; Gübre haline getirilmiş olsa bile, gıda atıkları gübreyi, yakıtı ve onu üretmeye giden diğer kaynakları da israf eder. Aslında küresel olarak, gıda atıkları bir ülke olsaydı, dünyanın en büyük üçüncü kirleten ülkesi olurdu.
Gıdaya Eşit Erişim
Gelecekteki gıda ihtiyacı artışını karşılamak için birincil gıda üretimini arttırmak büyük önem taşırken üretim sırasında ve tüketim sırasında kaybolan ve atığa dönüşen gıdaları azaltma fırsatımız gıdaya erişimi herkes için eşit ve seviyeli hale getirmekte büyük rol oynayacaktır. Gıda israfının azalmasına ise ReFED’in ekonomik analizine göre en büyük etkiye sahip olabilecek olan önlem ise tüketici eğitimi.
