Trafo Bakımı Nasıl Yapılır? Trafo Nedir? Ne İşe Yarar?

Trafo Nedir?

Trafo ya da diğer adı transformatör en az 2 ya da 2’den fazla devre arasındaki elektrik akımını sağlayan sistemlerdir. Bu elektrik akımı elektromanyetik indüksiyon ile sağlanmaktadır. Transformatörler DC yani doğru akım devrelerinde değil AC yani alternatif akım devrelerinde kullanılmaktadır. Trafoların frekans değerleri değiştirilmeden akım ve gerilim değerlerinde değişiklik gerçekleştirebilmektedir. Trafolar genelde elektrik devrelerindeki gerilimi ve akımı düşürmek için ya da yükseltmek için kullanılmaktadır. Buna ek olarak elektrik enerjisinin dağıtımında ve aktarımında da sıklıkla kullanılmaktadır. Kısacası trafoların kullanılmalarında ki temel amaç devreler arasındaki enerji aktarımını gerçekleştirmektir.

Trafonun kelime anlamı dönüştürmedir ve Türkçeye Fransızcadan giren bir kelimedir. Transformatörün çalışma prensibi ilk olarak 1831 yılında ortaya çıkmıştır. Transformatörlerin birden fazla çeşidi bulunmaktadır. Bu çeşitler kullanılacak alanlara göre değişmektedir. Trafoların bakımları da düzenli aralıklar ile yapılmalıdır. Aksi takdirde bakımı yapılmayan trafolarda trafo patlaması gibi problemler çıkabilmektedir.

Trafo Ne İşe Yarar?

Trafo enerji dağıtımı ve iletimi için kullanılan bir sistemdir. Trafolar santrallerde üretilen elektrik enerjisini uzak yerleşim bölgelerine ulaştırarak elektrik elde edilmesini sağlamaktadır. Trafoların elektriği kullanma açısından önemi çok büyüktür. Elektrik üretilen santrallerden uzak yerleşim yerlerine elektrik iletilirken bazen gerilim düşüşü yaşanılabilmektedir. Gerilim düşüşünü çok fazla yaşamamak için gücün sabit tutularak gerilimin yükseltilmesi gerekmektedir. Bu durum kısacası akımın düşürülmesi demektir.

Küçültülen ve düşürülen akım ile birlikte hatlardaki iletkenler de küçültülmüş olmaktadır. Küçültülme işlemi ile birlikte hem kayıplar azalabilir hem de maliyet düşülmüş olmaktadır. Sonuç olarak trafolar santrallerden uzak yerlere elektrik akımının iletilmesini sağlamaktadır. Elektrik kaynağı için oldukça önemli bir sistemdir. Bu nedenle elektrik ile ilgili herhangi bir problem yaşanmaması için Trafo bakımı mutlaka düzenli olarak yapılmalıdır. Trafo bakımları hem trafoların kullanma talimatlarına göre hem de trafo bakım yönetmeliklerine göre yapılmaktadır.

Trafo Bakımları Nelerdir?

Transformatörler elektrik akımını iletmek ile sorumlu olan sistemlerdir. Trafolar elektrik sistemlerinin kalbi olmasından dolayı düzenli olarak bakımlarının yapılması gerekmektedir. Bakımlar Trafo Bakım Yönetmeliği doğrultusunda yapılmaktadır. Belirli ve düzenli aralıklar ile bakımı yapılmayan trafolarda arızalar meydana gelebilmektedir. Trafonun arızalanması da elektrik kesintisi yaşanmasına neden olmaktadır.

Özellikle santrallerde bulunan trafolara bakımların yapılması daha önemlidir. Bunun yanı sıra santrallerin yakınında bulunan trafoların arızalanma riskleri diğer trafolara göre daha fazladır çünkü santral yakınında bulunduğu için daha büyük güç taşımaktadırlar. Bu da büyük trafo arızaları için zemin hazırlayabilmektedir. Büyük trafo arızalarında en çok karşılaşılan problem trafo patlamalarıdır. Trafo patlamaları hem can hem de mal kaybına zarar verebilecek nitelikte gerçekleşmektedir. Böyle büyük olaylara zemin hazırlamamak için trafoların özellikle santral yakınındaki ana trafoların sık sık bakımlarının yapılması gerekmektedir.

Trafo Bakımı Nasıl Yapılır?

Trafo bakımı trafoların arızalanmaması ve doğru bir şekilde çalışabilmesi için düzenli aralıklar ile yapılan işlemlerdir. Trafo bakımı şu şekillerde yapılmaktadır;

• İlk olarak trafoların girişteki ve çıkıştaki bağlantıların sıkılması ve iyi bir şekilde temizlenmesi gerekmektedir.
• Trafoların bakımında en önemli nokta içerisindeki yağın test edilmesidir. Test sonucunda trafo içerisindeki yağın trafo için uygun olup olmadığı tespit edilir. Elektrik şebekeleri için yağlı tipte trafolar kullanılmaktadır. Yağlı tipteki transformatörlerde soğutma yağ ile yapılmaktadır. Bu nedenle trafodaki yağlar önemlidir ve test edilmesi gerekmektedir. Yağ testi iki türde yapılmaktadır. Bunlar kimyasal testler ve delinme gerilim testleridir.
• Yağ testi yapılmasının ardından topraklanma irtibatları temizlenir ve daha sonra sıkılır. Ve bu irtibatların yayılma dirençleriyle ölçümü yapılır.
• Trafoların dış boyaları kontrol edilir ve gereken durumlarda bozuk yerler tekrar boyanır.
• Trafonun dış kısmında yağ kaçağı olup olmadığı kontrol edilir. Kaçak olması durumunda akan ya da sızan yağlar giderilir. Herhangi bir yağ eksiği var ise yağ ilave edilir.
• Ters akım rölesi, aşırı akım koruma rölesi, diferansiyel koruma rölesi ve bulcholz rölesi gibi koruma rölelerinin doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığının kontrolü yapılır.
• Büyük trafolarda kontaktör yağı tamamen yenisi ile değiştirilmektedir. Büyük trafolar normal trafolara göre hem daha çok hem de sık çalıştığı için yağ bozulabilmektedir.
• Primer ve sekonder sargılarının dirençleri ölçülür.

OG Trafo Bakımı Nasıl Yapılır?

Orta gerilimli trafo OG trafo olarak da adlandırılmaktadır. Orta gerilim trafo bakımı da düzenli olarak yapılmalıdır. Trafo bakımları Trafo Bakım Yönetmeliği doğrultusunda yapılmaktadır ve bakım aşamaları şu şekilde olmaktadır;

• Öncelikle Transformatörün giriş ve çıkış bağlantıları temizlenir ve sıkılır.
• Trafo yağının kimyasal testleri yapılır. Delinme gerilimi ölçülür ve ölçüm sonrasında sonuca göre yağın değiştirilmesi ya da temizlenme işlemi yapılır.
• Topraklanma irtibatları temizlenir ve sıkılır. Yayılma dirençleri ölçülür ve rölelerin çalışma şekli kontrol edilir. Büyük güç bulunan trafoların yağları çok sık çalışmalarından dolayı tamamen yenisi ile değiştirilmektedir. Yalıtım direnci ölçülür.
• OG hücreli trafolar temizlenir. Kesicilerdeki kontak açma ve kapama zamanları ölçülür.
• Trafo merkezinin havalandırmaları ve aydınlatmaları kontrol edilir.
• Dağıtım olan trafolarda aynı zamanda sargı direnci testi, sargı izolasyon testi ve çevirme oranı testi de yapılmaktadır.

Kuru Tip Trafo Bakımı Nasıl Yapılır?

Kuru tip trafo bakımları da diğer trafolara yapılan bakımlar ile hemen hemen aynı şekildedir. Kuru tip trafolar genelde konutlarda, AVM’lerde ve ticari bina gibi yerlerde kullanılmaktadır. Kuru tip trafolarda Trafo Patlaması riski bulunmamaktadır ve yağlı tipteki trafolara göre bakımlarının sık sık yapılmasına gerek kalmamaktadır. Kuru tip trafo bakım aşamaları şu şekilde gerçekleşmektedir;

• Güvenlik sebebi ile bakımdan önce güç tamamen kesilir.
• Trafonun güç giriş ve çıkış bağlantıları temizlenerek sıkılır.
• Kuru tipte olmasından dolayı yağla ilgili bir bakım aşaması bulunmamaktadır.
• Topraklanma irtibatları temizlenerek sıkılır. Dirençleri ölçülür. Rölelerin çalışma şekli kontrol edilir. Doğru bir şekilde çalışmadığı takdirde rölelere bakım yapılır. Yalıtım dirençleri ölçülür.
• Trafoların dış tarafındaki boyalar kontrol edilir. Ve gerektiği durumlarda tekrar bu kısımların boyası yapılır.
• Aşırı akım rölesi, ters akım rölesi ve bulcholz rölesinin doğru bir şekilde çalışıp çalışmadığı kontrol edilir. Çalışmadığı durumlarda yenileri ile değişimi yapılır.