Yazıdaki Başlıklar
Mantık Kapıları Nedir?
Mantık kapıları “Boolean” cebir sistemini kullanarak verilen giriş değerlerini kapının fonksiyonuna bağlı olarak çıkış değerlerine dönüştüren modeller veya cihazlardır. Mantık kapıları temel olarak 2 komponent ile çalışmaktadır. Bunlar diyotlar ve transistörlerdir. Bu mantık kapılarının kullanıldığı devreler “mantık devreleri” olarak adlandırılır. Mantık devreleri bilgisayar bellekleri ve mikroişlemciler gibi birçok alanda kullanılırlar.
Temelde 3 çeşit mantık kapısı bulunur. Bunlar:
- Ve Kapısı
- Veya Kapısı
- Değil Kapısı
Diğer kapılar (Özel Veya, Özel Veya Değil) bu temel kapılardan türemişlerdir. Bu mantık kapılarını anlamak için öncelikle doğruluk tablolarını bilmemiz gerekir.
Mantık Kapıları Doğruluk Tabloları
Mantık kapıları doğruluk tabloları aslında birçok kişinin liseden aşina olduğu mantık tablolarıdır. Verilen girdilere ve kapının türüne bağlı olarak bir çıktı üretmenizi hızlandıran ve kolaylaştıran bu tablolar kapı tiplerine göre değişkenlik göstermektedir. İkili sayı sisteminin kullanıldığı bu tablolarda her bir değişken 1 ve 0 olmak üzere iki farklı değer alır. Daha sonrasında, bütün muhtemel girdi kombinasyonlarına uygun olarak çıktılar alınır.
Değil Kapısı Doğruluk Tablosu
DEĞİL kapısı gelen girdi değerinin tersini çıktı olarak üretmektedir. Girdisi 1 olan bir DEĞİL kapısı 0 değerini üretirken, girdisi 0 olan bir DEĞİL kapısı 1 değerini üretecektir. DEĞİL kapısı doğruluk tablosu aşağıda verildiği gibidir:
Ve (AND) Kapısı Doğruluk Tablosu
VE kapısının temel çalışma prensibi, gelen giriş değerlerin ikisinin de 1 olması durumunda 1 çıktısını üretmesi; gelen değerlerden birinin veya ikisinin birden 0 değerine sahip olması 0 çıktısını üretmesi olarak açıklanabilir. VE kapısı doğruluk tablosu şu şekildedir;
Veya (OR) Kapısı Doğruluk Tablosu
VE mantık kapısının aksine VEYA kapısı gelen bütün girdilerin 1 değerine sahip olmasından ziyade herhangi bir girdinin 1 değerine sahip olması halinde 1 çıktısını üretebilir. VEYA kapısı doğruluk tablosu aşağıda verilmiştir:
Özel Veya (XOR) Kapısı Doğruluk Tablosu
Özel veya kapısı çalışma mantığı bakımından daha farklıdır. Özel veya kapısı doğruluk tablosu aşağıdaki gibidir;
Ve Değil (NAND) Kapısı Doğruluk Tablosu
VE DEĞİL kapısı temel bir kapı değildir. VE ve DEĞİL kapılarının birleşiminden oluşan VE DEĞİL kapısı sadece kendisine gelen girdilerin hepsinin 1 değerine sahip olduğu durumlarda 0 çıktısını üretecektir. Başka bir deyişle, VE DEĞİL kapısına gelen girdilerin herhangi birinin 0 değerini taşıması kapının 1 çıktısını üretmesi için yeterlidir. Aşağıda VE DEĞİL kapısı doğruluk tablosunu görebiliriz:
Veya Değil (NOR) Kapısı Doğruluk Tablosu
VEYA DEĞİL kapısı adından da anlaşılabileceği üzere VEYA ve DEĞİL kapılarının birleşiminden oluşmuştur. VEYA DEĞİL kapısı kendisine gelen girdilerin herhangi birinin 1 değerine sahip olması durumunda 0 çıktısını üretecektir. Buradaki temel mantık kapının VEYA kapısından çıkan değeri DEĞİL kapısına gönderip tersini almasıdır. VEYA DEĞİL kapısı, gelen girdilerden her biri 0 değeri taşıyorsa 1 çıktısı üretecektir. Aşağıda VEYA DEĞİL kapısı doğruluk tablosu:
Özel Veya Değil (XNOR) Kapısı Doğruluk Tablosu
ÖZEL VEYA DEĞİL kapısı, (girdi sayısının 2 olduğu durumlarda) kendisine gelen girdilerin sadece 1 tanesinin 1 değerini taşıması, diğerlerinin 0 değerini taşıması durumunda 1 çıktısını üretecektir. Bütün değerlerin 0 veya 1 olması durumunda ise ÖZEL VEYA DEĞİL kapısı 0 çıktısını üretecektir. Aşağıda ÖZEL VEYA DEĞİL kapısı doğruluk tablosu:
